Τα τελευταία 15 χρόνια έχουν παρατηρηθεί ραγδαίες εξελίξεις στον χώρο του PC ιδίως στο κομμάτι της πλατφόρμας – την βάση ουσιαστικά ενός σύγχρονου συστήματος. Παρόλο που για ένα διάστημα η Intel ‘αλώνιζε’ μόνη της στην αγορά του PC, τώρα βρίσκεται σε μια πιο μειονεκτική θέση έχοντας απέναντί της μία παντοδύναμη AMD με τους Ryzen.
Από την πρώτη γενιά των Ryzen μέχρι και σήμερα βλέπουμε συνεχή και σταθερά βήματα μπροστά – άλλοτε μικρά και άλλοτε μεγαλύτερα. Η αρχιτεκτονική Zen από την πρώτη γενιά μέχρι την Zen 5 σήκωσε στους ώμους της ολόκληρη την AMD κερδίζοντας και το μαγικό κλειδί που την έφερε στο εσωτερικό των εξίσου σύγχρονων PlayStation 5 και Xbox Series S/X που συνδυαστικά έχουν πουλήσει σχεδόν 70 εκ. gaming κονσόλες.
Σε αυτό το άρθρο όμως βρεθήκατε για τη νέα desktop πλατφόρμα της AMD και τις μητρικές με το chipset X870(E) που αποτελούν το λίκνο του high end και έρχονται να συνοδεύσουν τους επεξεργαστές Ryzen 9000 και Ryzen 9000X3D που μόλις ήρθαν στην αγορά.
Στην παρούσα φάση οι Ryzen 9000X3D έχουν πρόσβαση στην ταχύτατη μνήμη X3D V-Cache όπως και οι Ryzen 7000X3D και οι επιδόσεις εκτοξεύθηκαν παίρνοντας μαζί τους και χρήστες που είτε έψαχναν κίνητρο για να αναβαθμίσουν, είτε μεταπήδησαν στο τρένο που ονομάζεται Intel Arrow Lake.
Μεταξύ μας, η πλατφόρμα των νέων Intel δεν αποτέλεσε σημαντικό κίνητρο για τους gamers με την Intel να παίρνει μία πιο αμυντική στάση απέναντι στην AMD. Πολλοί reviewers μάλιστα θεώρησαν πως οι Arrow Lake είναι το απαραίτητο ‘restart’ που χρειαζόταν η εταιρία, όπως έγινε με τους πρώτους Ryzen. Λίγο ατυχής η παρομοίωση κατά τη γνώμη μας μιας και η μπλε εταιρία είχε αρκετό χρόνο για να παρουσιάσει κάτι ξεχωριστό.
Κοντά μας λοιπόν έχουμε την Gigabyte X870E Aorus Pro, μία από τις καινούργιες μητρικές της Gigabyte για την high end κατηγορία η οποία έχει πλούσια χαρακτηριστικά τα οποία θα δούμε ευθύς αμέσως.
Οι υπόλοιπες μητρικές Χ870 του lineup από τη Gigabyte
Η X870E Aorus Pro βρίσκεται στο ενδιάμεσο σκαλοπάτι, επάνω από την X870E Aorus Elite και την X870E Aorus Master, αλλά η Gigabyte έχει φυλάξει την X870E Aorus Extreme AI Top για την αφρόκρεμα της λίστας.
Παραδοσιακά οι πιο φτηνές μητρικές με το μεγάλο chipset πουλούσαν καλά ενώ οι ακριβότερες, όπως η Aorus Extreme AI Top δεν είχαν πάντα το ‘κάτι παραπάνω’ για να δελεάσουν τους enthusiasts. Κάποιες φορές ήταν το 10Gbit LAN ή κάποια κάρτα επέκτασης που έδινε 4 επιπλέον M.2 για αποθήκευση.
Λίγα λόγια για τους Ryzen 9000X3D
Το διπλό λανσάρισμα των Ryzen 9000 φέτος περιλάμβανε, εκτός από τους απλούς Ryzen 9000 με την αρχιτεκτονική Zen 5 τον Αύγουστο και τους 9000X3D που ενσωματώνουν την ταχύτατη 3D V-Cache στο εσωτερικό.
Το τουίστ στην εν λόγω γενιά είναι οι σημαντικά υψηλότερες συχνότητες λειτουργίας που σχεδόν ‘ακουμπούν’ τους non-X3D Ryzen 9000 και η 2ης γενιάς 3D V-Cache που παραμένει στα 64MB και κατασκευάζεται από την TSMC.
Παρέα με τις μικρές αλλά σημαντικές βελτιώσεις σε επίπεδο αρχιτεκτονικής που αναφέραμε σε προηγούμενο άρθρο, ο Ryzen 7 9800X3D ως ο μοναδικός εκπρόσωπος της νέας γενιάς παίρνει τα σκήπτρα του ταχύτερου gaming επεξεργαστή με τα online reviews να τον αποθεώνουν.
Ο επεξεργαστής έρχεται με 8 πυρήνες/16 threads και συχνότητες από τα 4.7GHz έως τα 5.2GHz. Η συνολική cache είναι 104MB, το TDP οριοθετείται στα 120W και θα πωλείται με προτεινόμενη τιμή τα $479. Στην πορεία όμως, θα ακολουθήσουν και άλλοι.
| Model | Cores / Threads | Boost / Base Frequency | Total Cache | TDP | SEP (USD) |
| AMD Ryzen 7 9800X3D | 8C/16T | Up to 5.2 / 4.7 GHz | 104MB | 120W | $479 |
X870E: Τι νέο φέρνει (& διάγραμμα του X870E)
Η AMD κυκλοφόρησε δύο εκδόσεις του X870 ακολουθώντας το μονοπάτι του X670. Έτσι έχουμε την απλή έκδοση και την X870E, εκ του extreme. Μιας και το X670(E) υποστηρίζει και αυτό τους νέους Ryzen 9000 και έχει 44 PCIe lanes, η AMD έπρεπε να βρει τρόπο να κάνει το νέο chipset X870E ελκυστικό.
Έτσι πρόσθεσε υποστήριξη για WiFi 7, μια βελτίωση έναντι του WiFi 6, ενώ ενεργοποίησε περισσότερες PCIe Gen 5 για M.2 SSD μαζί με την πιο ενεργή παρουσία του USB 4 controller σε υλοποίηση της ASMedia όπως θα δούμε παρακάτω.
Γενικότερα το X870E έρχεται πιο προετοιμασμένο για high end συστήματα και χρήστες που χρειάζονται αυξημένο αποθηκευτικό χώρο, όπως επίσης και περισσότερες θύρες – και αυτό χάρη στα επιπλέον controllers που βρίσκονται σε αυτές τις μητρικές. Οι διαθέσιμες θύρες όμως διαφέρουν ανάλογα με το μοντέλο που εξετάζουμε κάθε φορά και καλό θα είναι να το ελέγχετε πριν από την αγορά.
Ακολουθούν επιγραμματικά κάποια από τα σημαντικά σημεία του X870E:
- Συχνότητες μνημών άνω των 8000MT/s και μέχρι 256GB: Στην τωρινή γενιά μητρικών η AMD αυξάνει τη μέγιστη συχνότητα στα 8000MT/s, με πολλά μοντέλα να μπορούν να ξεπεράσουν τον αριθμό αυτό. Παρά το γεγονός αυτό η AMD, όπως και μερικές ακόμα εταιρίες αναφέρουν ως το sweet spot τα 6000MT/s.
- Περισσότερες PCIe Gen 5: Στο X870 και ειδικά το X870E, η AMD αυξάνει τις διαθέσιμες θύρες τόσο για τις κάρτες επέκτασης όπως τις GPU, όσο και τις M.2 για SSD.
- X3D Turbo mode (Gigabyte): Βλέποντας πως οι Ryzen 9000 αποδίδουν καλύτερα με το SMT κλειστό, οι κατασκευαστές ενσωμάτωσαν στο BIOS τους features που ουσιαστικά το κλείνουν προσφέροντας μερικές ακόμα βελτιώσεις και tuning προς αύξηση των επιδόσεων. Στην προκειμένη περίπτωση η Gigabyte το αναφέρει απλά “X3D Turbo mode”.
Όπως δείχνει και το διάγραμμα του X870E, το chipset βασίζεται σε δύο dies επομένως θέλαμε να δούμε πως μοιάζει κάτω από την πανέμορφη μεταλλική ψύκτρα της X870E Aorus Pro.
Καθένα από τα δύο chipsets αναλαμβάνει διαφορετική συνδεσιμότητα με τον επεξεργαστή να διατηρεί τους σημαντικότερους ελεγκτές στο εσωτερικό του όπως κάποιες PCIe Gen 5 και μερικές USB 3.2 Gen2.
Τα chipset καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα και διαθέτουν στους κατασκευαστές PCIe Gen 3, Gen 4 και Gen 5 lanes για να τα κατανέμουν όπως αυτοί θέλουν.
Τεχνικές προδιαγραφές X870E Aorus Pro
Η X870E Aorus Pro παίρνει ως βάση το εν ενεργεία socket AM5 που γνωρίσαμε με τις μητρικές X670 και το εξελίσσει ελαφρώς προσθέτοντας παντού USB 4, ώστε να αποτελέσει την ιδανική βάση για τους επεξεργαστές Ryzen 9000 και τους Ryzen 9000X3D. Τα επίσημα δεδομένα αναφέρουν ότι το socket θα συνεχίσει να είναι το κέντρο των μελλοντικών επεξεργαστών και θα διατηρηθεί μέχρι και το 2027.
Στη μητρική συναντάμε:
- 3x PCIe (1x Gen 5, 1x Gen 4 & 1x Gen 3)
- 4x M.2 Storage (3x Gen 5, 1x Gen 4)
- Υποστήριξη μνήμης DDR5 8000+MT/s και έως τα 256GB
- Έξοδοι για onboard graphics (HDMI 2.1, HDMI 1.4 εσωτερική, USB 4 Type-C DP alt mode)
Όπως φαίνεται από την παραπάνω λίστα, έχουμε ένα σύνολο με περισσότερη σύγχρονη συνδεσιμότητα PCIe Gen 5 και άφθονες USB. Και με το USB 4 να γίνεται πλέον νόρμα, έχουμε ένα πακέτο που καλύπτει τις gaming ανησυχίες των περισσότερων, αλλά και την πιο επαγγελματική πτυχή όλων των υπόλοιπων χρηστών.
Όσον αφορά το BIOS, αρκετοί κατασκευαστές ξεκίνησαν με λευκή κόλλα για να χτίσουν ένα BIOS που θα είναι πραγματικά χρήσιμο, προσφέροντας όλες τις επιλογές που μπορεί να χρειαστούν οι πιο σκληροπυρηνικοί για να σετάρουν τα νέα τους CPU.
Το νέο BIOS των μητρικών διαθέτει μεταξύ άλλων και grayscale mode για να γίνει πιο ήπιο στα μάτια. Το AIO Fan Control είναι εκεί για τη ρύθμιση των ανεμιστήρων της υδρόψυξης ενώ το Active OC Tuner δημιουργήθηκε για τον έλεγχο του overclocking και την εναλλαγή από το AMD Precision Boost Overdrive και του ‘κανονικού’ OC mode.
Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά
Στα της X870E Aorus Pro, βλέπουμε πως είναι μια ATX μητρική με ‘γεμάτη’ εμφάνιση και πληθώρα χαρακτηριστικών. Είναι άλλωστε μια μητρική που στην ελληνική αγορά θα σας κάνει να βάλετε το χέρι στην τσέπη κατά 420€, επομένως περιμένουμε πολλά.
Πράγματι, στις ATX διαστάσεις της βρίσκουμε μερικά αξιόλογα specs που έκαναν δειλά-δειλά την εμφάνισή τους στην προηγούμενη γενιά μητρικών όπως τα παρακάτω:
- WIFI EZ-Plug: έναν εναλλακτικό τρόπο σύνδεσης των ‘δύσκολων’ μέχρι σήμερα SMA connectors του Qualcomm Wi-Fi 7 QCNCM865 που έρχεται στο I/O της μητρικής.
- PCIe Gen 5: Οι θύρες επέκτασης φτάνουν τις 3 – η πρώτη είναι μια PCIe x16 Gen 5 για όλες τις σύγχρονες GPU. Η υποδοχή είναι μεταλλικά ενισχυμένη με το δικό της backplate που στηρίζεται με δύο βίδες μέσα από το PCB.
- EZ-Latch Plus & EZ-Latch Click: Παρέα με αυτά έχουμε και τα EZ-Latch Plus και EZ-Latch Click για τη γρήγορη αφαίρεση της κάρτας γραφικών.
- EZ-Latch Click: Εύκολη αφαίρεση και προσθήκη M.2 SSD με 4 θύρες συνολικά και μεταλλικά καλύμματα με thermal pads για καλύτερη απαγωγή θερμότητας. Κατά τη χρήση, είδαμε ότι οι ψύκτρες μπορούν εύκολα να ‘βρουν’ στο διπλανό μεταλλικό κομμάτι και απαιτούνται χειρουργικές κινήσεις για να εφαρμόσουν και να κλειδώσουν σωστά.
Στο PCB, η Gigabyte αναγράφει επίσης από που τροφοδοτείται η κάθε M.2 και έτσι γνωρίζουμε ποια τρέχει από το chipset (SB) και ποια από τον επεξεργαστή (CPU). Αξίζει να αναφέρουμε ότι οι 3 εκ των 4 τρέχουν από το CPU και είναι Gen 5 για χρήση με τους πιο σύγχρονους SSD της αγοράς.
Συσκευασία και παρελκόμενα
Στο κουτί η εταιρία συνοδεύει τη μητρική με μία καλαίσθητη μαγνητική κεραία για το WiFi, δύο καλώδια SATA III, μια μικρή σελίδα με αυτοκόλλητα (σημαντικά λιγότερα από το παρελθόν), και το quick start guide.
VRM, θύρες και controllers
Αν και ουσιώδεις διαφορές από τα VRM δεν υπάρχουν με τα τωρινά chips – και αφού το κατασκευαστικό κομμάτι είναι σε αρκετά υψηλό επίπεδο – θα λέγαμε ότι ακόμα και το πλήθος των φάσεων VRM είναι πλουσιοπάροχο στη συγκεκριμένη μητρική.
Παρά το γεγονός ότι οι εταιρίες έχουν μάθει από τα λάθη του παρελθόντος και προσφέρουν ένα πιο ποιοτικό σύνολο στον ‘standard εξοπλισμό’, εμείς αποφασίσαμε να αφαιρέσουμε τις ψύκτρες στην X870E Aorus Pro για να εξετάσουμε τον εσωτερικό της κόσμο.
Πίσω από την ευμεγέθη ψύκτρα των VRM βρίσκεται ένα κύκλωμα με 16+2+2 φάσεις που τρέχουν από το Infineon XDPE19283B 12-phase dual loop voltage regulator, ενώ προς το I/O υπάρχει ένα ακόμα ψυκτράκι που καλύπτει το σύγχρονο ASMedia ASM4242 που έχει αναλάβει τα ηνία του USB 4 και των USB-C που βρίσκονται στο I/O της μητρικής. Αυτός ο ελεγκτής προσφέρει επίσης και DP alt mode και έτσι μπορούμε να οδηγήσουμε ένα monitor από την ενσωματωμένη GPU των επεξεργαστών.
Οι fan header επάνω στην πλακέτα αγγίζουν τους 8 διάσπαρτοι στην περίμετρο της μητρικής. Επιπλέον, υπάρχουν 3 addressable RGB Gen2 LED strip header και ένα RGB LED strip header για φωτισμό.
Κοντά στις SATA, η Gigabyte πρόσθεσε και μια HDMI 1.4 για μικρές οθόνες εντός του κουτιού που θα παρουσιάζουν δεδομένα όπως θερμοκρασίες και συχνότητες λειτουργίας – ιδανικό για cases όπως κάποια της Hyte για παράδειγμα.
Πρόσθετα χαρακτηριστικά
Στα επιπλέον χαρακτηριστικά, έχουμε 2.5Gbit Ethernet που τρέχει από έναν controller της Realtek, ενώ τα specs αξίζει να προσθέσουμε και το κομμάτι του ήχου που πλαισιώνεται από τον CODEC Realtek ALC1220 με 7.1 κανάλια.
Στο κατασκευαστικό κομμάτι, η Gigabyte προσφέρει ένα ιδιαίτερο σύνολο με το AI Snatch στο προσκήνιο, το οποίο προσφέρει αυτοματοποιημένο overclocking και βελτιστοποίηση του συστήματος και PCB 6 επιπέδων σχεδιασμένο με απόλυτη ακρίβεια. Παρά το γεγονός ότι υπόσχεται πολλά, το απροβλημάτιστο overclocking είναι κάτι δύσκολο που θα πάρει αρκετό καιρό για να μάθει κανείς.
Οι ψύκτρες και τα μεταλλικά σημεία επάνω στη μητρική βοηθούν στη σωστή ψύξη τόσο των M.2 όσο και των VRM και τα τελευταία δεν θα παραπονεθούν με την ευμεγέθη ψύκτρα να φροντίζει για τη σωστή ψύξη τους.
Επίλογος
Η μητρική Gigabyte X870E Aorus Pro φέρνει μια σειρά από ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά που την καθιστούν ελκυστική επιλογή τόσο για gamers αλλά και enthusiasts που σκοπεύουν να μεταπηδήσουν στους Ryzen 9000 (ή τους 9000X3D). Βέβαια, θα ζητήσει πολλά από τους επίδοξους αγοραστές αλλά όχι περισσότερα απ’ ότι οι high end μητρικές του παρελθόντος.
Εξαιρέσεις θα υπάρχουν με halo προϊόντα και σε αυτή την κατηγορία με τιμές που εκτοξεύονται πέρα από τα 600€, αλλά η Aorus Pro κλείνει όλα όσα ζητάμε σε ένα βολικό πακέτο με μέγιστη τιμή τα 420€, αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα που είναι οριακά καλή για το πακέτο των χαρακτηριστικών που μας σερβίρει.
Τι μας κερδίζει;
Αρχικά, η υποστήριξη του νέου chipset X870E και του socket AM5 προσφέρει τη δυνατότητα αναβάθμισης σε επεξεργαστές Ryzen 9000X3D με ένα μόνο BIOS update, αλλά το backwards compatibility με παλιότερα chip όπως τους Ryzen 7000 θα χρυσώσει κάπως το χάπι όσων ψάχνονται για sidegrade έως ότου κάνουν το μεγάλο βήμα για τους Zen 5. Η παρουσία τριών θύρων PCIe 5.0, τεσσάρων M.2 για αποθήκευση και η του Wi-Fi 7 είναι σίγουρα πλεονεκτήματα που ενισχύουν την ταχύτητα και φυσικά, την απόδοση του συστήματος, ενώ και τα 256GB (που υπάρχουν και στις X670) με υψηλότερους χρονισμούς που πηγάζουν από την ανανεωμένη σχεδίαση του PCB προστίθενται σίγουρα στα θετικά.
| Θετικά | Αρνητικά |
| ✅ Υπόσχεται υψηλότερους χρονισμούς στις RAM πέρα από τα 8000MT/s ✅ Backwards compatibility με τους Ryzen 7000 ✅ Ποιοτική κατασκευή με ισχυρό κύκλωμα τροφοδοσίας και USB 4 ✅ Άφθονες M.2 (3x Gen 5, 1x Gen 4) και USB. ✅ Εύκολα αφαιρούμενα καλύμματα για τις M.2 με ένα αρνητικό | ❌ Οι ψύκτρες μπορούν εύκολα να ‘βρουν’ στο διπλανό μεταλλικό κομμάτι και απαιτούνται χειρουργικές κινήσεις για να εφαρμόσουν και να κλειδώσουν σωστά. ❌ Σχετικά υψηλή τιμή |
