Οι μονάδες τροφοδοσίας (PSU) αποτελούν την καρδιά κάθε σύγχρονου υπολογιστή, παρέχοντας σταθερή και αξιόπιστη ροή ισχύος στα εξαρτήματά του. Το πρότυπο ATX 3.1 έρχεται και βελτιώνει ένα σημαντικό μειονέκτημα του ATX 3.0, το οποίο αναλύσαμε σε παλαιότερο άρθρο μας.
Το πρότυπο ATX (Advanced Technology Extended) καθορίζει τις φυσικές διαστάσεις και τις ηλεκτρικές προδιαγραφές των τροφοδοτικών και των μητρικών, διασφαλίζοντας τη συμβατότητα μεταξύ διαφορετικών κατασκευαστών.
Αναπτύχθηκε και πατενταρίστηκε από την Intel πίσω στο μακρινό 1995 και στόχος του ήταν να προσφέρει μια ‘ενιαία γλώσσα’ για την καλύτερη συνεννόηση των κατασκευαστών, ώστε να φτιάξουν πιο συμβατά προϊόντα.
Η αρχή έγινε από άλλα, πιο σημαντικά για την εποχή πράγματα όπως το I/O plate, με το πρότυπο να αναφέρει πως οι κατασκευαστές μητρικών θα πρέπει να τοποθετούν τις συνδέσεις τους σε ένα προκαθορισμένο σημείο και με συγκεκριμένες διαστάσεις για να ταιριάζει σε όλα τα cases της εποχής.
Φτάνοντας στο σήμερα, το 2022 είχαμε την κυκλοφορία του προτύπου ATX 3.0 το οποίο έφερε μια από τις πιο σημαντικές αλλαγές στα PCs με κίνητρο τις νέες και ενεργοβόρες κάρτες γραφικών όπως την RTX 4090. Η λύση του 12VHPWR power connector έφερε πολλούς πονοκεφάλους στους system builders οπότε η αλλαγή του με μια καλύτερη και πιο σταθερή λύση ήταν απαραίτητη.
Πρόσφατα, κυκλοφόρησε το νέο πρότυπο ATX 3.1, εισάγοντας σημαντικές αλλαγές ειδικά για τους χρήστες ισχυρών γραφικών καρτών, αλλάζοντας και τον power connector 12VHPWR, για τον οποίο έχουμε ακούσει πολλές ιστορίες περί υπερθέρμανσης, πυρκαγιών και απώλεια πολλών καρτών γραφικών όταν η επαφή είναι οριακή.
Η παραπάνω RTX 4070 Ti διαθέτει την σύνδεση 12VHPWR. Χρειάζεται προσοχή για να μην αντιμετωπίσουμε προβλήματα ωστόσο πρόκειται για μια GPU με πολύ χαμηλότερη κατανάλωση από την RTX 4090.
Τι είναι το πρότυπο ATX 3.1 στα PSU;
Το ATX 3.1 είναι η τελευταία αναθεώρηση του προτύπου ATX, που δημοσιεύθηκε επίσημα τον Σεπτέμβριο του 2023 και αναφέρει τις προϋποθέσεις που θα πρέπει να έχουν τα τροφοδοτικά για τη μέγιστη ασφάλεια και ενεργειακή απόδοση. Βασίζεται στο ATX 3.0, το οποίο κυκλοφόρησε τον Φεβρουάριο του 2022, και υιοθετεί τις τελευταίες προδιαγραφές της PCI-SIG (PCI-SIG CEM 5.1 official specifications).
Ωστόσο, η πιο ουσιαστική αλλαγή έγκειται στην εισαγωγή του νέου συνδέσμου ισχύος 12V-2×6, ανάμεσα σε μερικές μικρότερες τις οποίες θα αναφέρουμε παρακάτω.
Από το 12VHPWR στο 12V-2×6 power connector: Η βασικότερη αλλαγή
Το ATX 3.0 εισήγαγε τον σύνδεσμο 12VHPWR (12 Volt High-Power) για την τροφοδοσία των απαιτητικών σε ισχύ γραφικών καρτών τελευταίας γενιάς.
Το ATX 3.1 όμως αντιμετωπίζει αυτές τις παιδικές ασθένειες του ATX 3.0 με την εισαγωγή της νέας σύνδεσης τροφοδοσίας ονόματι 12V-2×6. Ενώ εξωτερικά είναι σχεδόν πανομοιότυπα και πλήρως συμβατά μεταξύ τους, η σύνδεση 12V-2×6 διαθέτει βασικές βελτιώσεις:
- Μακρύτερες ακίδες σύνδεσης: Οι ακίδες της σύνδεσης 12V-2×6 έχουν αυξηθεί σε μήκος κατά 0,25 χιλιοστά. Αυτό αυξάνει την επιφάνεια επαφής και βελτιώνει τη σταθερότητα της σύνδεσης, ένα βασικό πρόβλημα του παλιού connector. Μειώνοντας την αντίσταση και τις απώλειες ισχύος οδηγούμαστε σε χαμηλότερες θερμοκρασίες και φυσικά σταθερότερη λειτουργία της GPU.
Ελαφρώς βελτιωμένο power efficiency: Η Corsair μας δίνει μερικές έξτρα πληροφορίες για το τι νέο φέρνει το πρότυπο ATX 3.1 στα τροφοδοτικά. Μετρήσεις της δείχνουν ότι με το ATX 3.1 παρατηρείται μειωμένος χρόνος αναμονής (hold-up time) που μετράται στα 12ms εναντι 17ms του ATX 3.0 κάτι που οδηγεί σε ελαφρώς καλύτερο power efficiency και ενδεχομένως μπορεί να οδηγήσει και σε μικρότερα σε μέγεθος τροφοδοτικά.
Άλλες προσθήκες στο ATX 3.1 για τροφοδοτικά
Πέρα από τον νέο connector 12V-2×6 που είναι backwards compatible με τον τωρινό 12VHPWR, το ATX 3.1 πραγματοποιεί και ορισμένες ακόμα αλλαγές στους πίνακες τροφοδοσίας σχετικά με τις ριπές ρεύματος που συμβαίνουν κυρίως με ισχυρές κάρτες γραφικών στις γραμμές των 12V.
- Συγκεκριμένα το πρότυπο αναφέρει ότι επιτρέπονται οι ριπές μέχρι και τα 13.75A για 100μs που ισοδυναμούν με 165W (13.75A x 12V) στο PCIe slot της μητρικής.
Το συγκεκριμένο όριο είναι διπλάσιο από το παρελθόν. Να σημειώσουμε ότι οι γραμμές των 3.3V που συναντάμε σε ένα σύγχρονο σύστημα δεν θα πρέπει να παρεκκλίνουν από τις επίσημες τιμές.
Επιπλέον, γίνεται λόγος και για τη zero-watt σχεδίαση όταν τα δύο, sense 0 και sense 1 pins είναι αποσυνδεδεμένα. Σε αυτή την περίπτωση το τροφοδοτικό θα κόψει κάθε τροφοδοσία προς το εξάρτημα, ενώ αν είναι βραχυκυκλωμένα επιτρέπει μέχρι ένα συγκεκριμένο όριο 100W.
Συμβατά τροφοδοτικά ATX 3.1
Για την ώρα η Seasonic, Corsair, ASUS, Thermaltake, Cooler Master (θα ανανεώσει κάποιες σειρές) και EVGA έχουν δείξει τις δικές τους υλοποιήσεις βασισμένες στο πρότυπο ATX 3.1.
Περιμένουμε περισσότερα μοντέλα μέσα στο έτος, ιδίως μόλις δούμε στην αγορά και της επόμενης γενιάς πλατφόρμες Ryzen 9000 και Intel Arrow Lake-S, όταν και θα έρθει για πολλούς η ώρα της αναβάθμισης.
Παρακάτω ορισμένα από τα τροφοδοτικά που υποστηρίζουν το ATX 3.1 και μπορεί να σας ενδιαφέρουν:
Το ATX 3.1 αποτελεί μια σημαντική εξέλιξη για τους κατόχους ισχυρών PC – ειδικά όσων χρησιμοποιούν κορυφαίες κάρτες γραφικών όπως την RTX 4090. Αυτή ήταν μία από τις GPU που εμφάνισαν το πρόβλημα στις αρχές της κυκλοφορίας τους – προς το τέλος του 2022 με αρχές του 2023.
Ο νέος σύνδεσμος 12V-2×6 βελτιώνει την ασφάλεια και την αξιοπιστία της τροφοδοσίας ισχύος, διασφαλίζοντας την απρόσκοπτη λειτουργία του συστήματος σας.
Γενικότερα, το νέο standard είναι εύκολο στην υλοποίηση, ειδικά για κατασκευαστές που έχουν ήδη στη φαρέτρα τους μοντέλα πλήρως συμβατά με το πρότυπο ATX 3.0. Παρά το γεγονός ότι τα παλιότερα, ATX 3.0 τροφοδοτικά θα παραμείνουν συμβατά και με τις επόμενες GPU, ενώ τα νεότερα θα είναι πλήρως συμβατά με τις παλαιότερες GPU που χρησιμοποιούν το 12VHPWR power connector.
Η ευκολότερη χρήση του νέου power connector 12V-2×6 είναι η ουσιαστικότερη αλλαγή, πέρα από τις μικρές ηλεκτρικές αλλαγές που κάνουν το ATX 3.1 το πρότυπο που θα θέλαμε να δούμε από την αρχή της κυκλοφορίας του.
